In gesprek met

Mungbonen voedsel voor de eiwittransitie

<p><strong>&nbsp;Het project richt zich op de hele keten: van de teelt, de eiwitextractie tot aan het ontwikkelen van nieuwe producten op basis van mungbonen.&nbsp;</strong></p><p>De mungboon (Vigna radiata) komt in een haalbaarheidsstudie als een goed alternatief naar voren. Bij een eerste testveld is gebleken dat het ook mogelijk is de mungboon in Nederland te telen. De partners zetten de keten bewust lokaal op om een extra duurzaamheidsslag te slaan en Nederlandse boeren een volwaardig teeltalternatief te bieden. Het consortium bestaande uit Het Foodatelier (Enschede), Trustgreen (Varsseveld), Meiland (Azewijn) Europastry (Oldenzaal), Coöperatieve Zuivelonderneming (Boxtel), ontvangt een subsidiebedrag van maximaal € 387.431. De totale kosten bedragen € 813.371.</p>

<p>Mungbonen – Voedsel voor de eiwittransitie<br>We zien een groep van 19 belangstellenden bij een proefperseel staan waar Mungbonen op het land staan. De eigenaar van het perceel geeft een toelichting. Een van de toehoorders is Anne Ardts. We horen haar vertellen. Anne Ardts, Productmanager - Het Foodatelier: We zagen heel veel potentie in mungboon. Het is een gewas met een heel hoog eiwitgehalte. Daarnaast is het heel neutraal van smaak. Dus dat is veelbelovend voor mogelijke toepassingen. Het is allergeen vrij, dus er zijn goede redenen waarom het potentieel heeft. Alleen het komt gewoon nu van ver weg en dat is jammer. En vandaar ook het belang van dit onderzoek. We zien een trekker op het land die aan het zaaien is. Het zaad voor de mungbonen wordt met emmers in de zaaimachine gegooid, die achter de trekker zit. Erik Schieven, de eigenaar van het perceel, is ook bezig met het zaaien.<br>Erik Schieven, Ondernemer - Trustgreen: Er is heel veel ervaring mee, maar die ervaring die stamt uit China, Oezbekistan en Indonesië. Niet in Europa. Wat ik wil bereiken? Aantonen dat mungbonen kunnen in Nederland. Dat je teelttechnisch dat voor elkaar kunt krijgen.<br>Rik Leijzer, Loonwerker Meiland Azewijn: We hebben samen een aantal keren gezeten van; wat is er bekend over de mungboon? Het is een relatief onbekende teelt voor ons. Van hoe diep zaai je hem, hoeveel planten op een hectare? En toen zijn we daar mee aan de slag gegaan.<br>We zien de zaaimachine over het land rijden en de mungbonen planten. Projectleider Anne zit buiten aan een tafel onder de walnotenboom samen met Erik Schieven. Ze nemen het project door, we zien afbeeldingen van het project op de laptop. Onder andere een&nbsp;<br>foto van mungbonen. Anne: De kern van het project is eigenlijk tweedelig. Dus enerzijds, hoe kunnen we mungbonen lokaal telen? Is dat mogelijk in ons klimaat? En anderzijds, kunnen we er een hoogwaardig ingrediënt van maken voor allerlei voedingstoepassingen.<br>Chef kok Jelle is bezig met het opmaken van smaakvolle hapjes op basis van de mungboon. Jelle Wagenaar, Chef Culinair - Het Foodatelier: Ik ben enthousiast over de mungboon. Hij is breed inzetbaar denk ik. Het is een heel andere smaak in de boon dan dat je met een sojaboon of een&nbsp;<br>veldboon hebt. Dus ik denk dat er wel heel veel mogelijkheden zijn. We zien een groep van zo’n 20 mensen die luisteren naar Jelle die een toelichting geeft over de hapjes die hij gemaakt heeft. De mensen proeven van de hapjes die klaar staan.</p>

Nygaia substraat van de toekomst

<p><strong>De Nygaia kweekplug is een voedingsbodem die de wortels van de plant, ondersteunt bij de teelt.&nbsp;</strong></p><p>Deze kweekplug is gemaakt van biologisch afbreekbare polymeren. Dat wil zeggen dat de plug aan het einde van zijn levensduur composteerbaar is. Met de bijdrage van EFRO Oost wordt een productielijn ontwikkeld die op locatie bij tuinbouwbedrijf ingezet kan worden. Dit zorgt er voor dat de tuinbouwbedrijven in plaats van bijvoorbeeld veen met de bioafbreekbare Nygaia gaan telen. En de lokale productie voorkomt bovendien veel transport. De partners in het project zijn Maan Glueing Technologies (Raalte) , Klasmann-Deilmann Benelux (Schiedam) en Hogeschool Windesheim (Zwolle). Zij ontvangen een subsidiebedrag van ruim € 1.5 miljoen, de totale kosten bedragen ruim € 3.3 miljoen.</p><p>&nbsp;</p>

<p>Efro Oost film – Nygaia film<br>We zien een aantal kroppen sla en een man die het inspecteert. De eerste spreker (Niels Mathlener, Global Business Manager Klassmann-Deilman) begint met praten.&nbsp;<br>Nygaia is een kweekplug waar je bijvoorbeeld sla op kan telen. Het is gemaakt van biologisch afbreekbare polymeren en voor een groot gedeelte biobased en daarmee vrij van pathogenen. Het richt zich volledig op de toekomst, omdat we steeds meer en meer moeten verduurzamen in de tuinbouw, waarbij substraatbehoefte verschuift van fossiele natuurproducten naar meer schone en inerte substraten. Drie mensen zijn in de kas. Een tweede Engelstalige vrouwelijke spreker (Catarina Nobre R&amp;D Engineer Maan Group) begint te praten. Bij Maan is ons doel om Nygaia te ontwikkelen met behulp van onze expertise in polymeertechnologie en duurzaamheid van polymeren. We werken nauw samen met Maan Engineering zodat het product, en de machines om het te ontwikkelen, samenkomt. Met Windesheim zijn we bezig met het implementeren van enkele in-line functies op de productiemachines van Nygaia. Een derde spreker (Johan van Voskuilen, Onderzoeker Industriële Automatisering &amp; Robotica Hogeschool Windesheim) begint te spreken. We zien een groep studenten werken aan een opstelling. Als je kijkt naar de teler, de klant van dit product, voor hem is het belangrijk dat elke plug die hij gaat gebruiken, elk zaadje wat hij erin stopt, dat hij de juiste omstandigheden heeft. En daarvoor is consistentie belangrijk. Dus dat is wat de kwaliteitscontrole brengt. Wij pakken bestaande technieken en die gebruiken we op een nieuwe manier. Dus dat is wat wij toevoegen. De eerste spreker spreekt weer. De Nygaia pluglijn gaan we leveren dus het is een totaalconcept, en stellen de teler in staat om die plug in de gewenste dimensie, afmetingen en dichtheid de plug te produceren. Daarmee bespaar je enorm veel transportbewegingen, verlaag je de footprint en geef je volledige controle aan de teler. En zo kan die op een zo duurzaam mogelijke manier telen. De Engseltalige vrouw spreekt weer. We zien hen aan een vergadertafel. Voor Nygaia ligt ons doel op dit moment op verschillende niveaus, op marketing, op de plugontwikkeling en op de machines. Dus daarom is deze samenwerking met Klasmann-Deilmann en Windesheim heel belangrijk omdat we het gevoel hebben dat we het project op alle fronten kunnen aanpakken de samenwerking zorgt ervoor dat je 1 + 1 = 3 krijgt, zeg maar met een bedrijf, dat komt om iets te leren.Wij als onderzoekers willen wat leren en studenten haken we vaak aan en die leren ook. Dus we zijn met z'n allen aan het leren, dus een hele goede synergie. We zien de tweede spreker en de Engelstalige spreker bij een machine die af is. De Engelstalige vrouw spreekt. De subsidie van EFRO is heel belangrijk. We zien het als een snellere weg naar de markt. En het zorgt ervoor dat we nieuwe ideeën onderzoeken en risico’s nemen en het bevordert de samenwerking tussen&nbsp;<br>bedrijven en studenten, de werknemers van de toekomst. Dat is voor ons heel belangrijk.</p>

<h2>Tekort aan vakmensen&nbsp;&nbsp;</h2><p>Boomkwekerij ’t Kempke uit Opheusden pot boompjes op en verkoopt ze aan tuincentra in Nederland, België, Duitsland en Scandinavië. Net als de meeste kwekers enten zij bomen. “Klanten willen mooie bomen, met bloemen of bijvoorbeeld een appeltje”, vertelt Gijs van Meerten, 1 van de 3 broers van het familiebedrijf. “We plakken een stukje van een takje van de ene boom aan een stukje uit de stam van een andere. Daaruit groeit een nieuwe boom, met het beste van beide. Dat is zwaar werk, steeds weer hetzelfde en vakwerk. En vakmensen zijn simpelweg niet meer te vinden. Een probleem, want zonder enten kun je eigenlijk geen boterham verdienen.”</p>

Europese steun voor ent-robot brengt droom dichterbij

<h2>Goed testen dankzij Europese subsidie&nbsp;</h2><p>Met Horti Robotics uit Kesteren ontwikkelen ze een ent-robot die het werk kan overnemen. “De markt voor zo’n robot is groot. Bijna alle sier- en fruitbomen worden geënt. Denk aan grote wijngaarden in Italië. Maar ook dichter bij huis: bijna alle 180 laanboomkwekers hier in de omgeving enten. Kwekers zouden zo’n robot verwelkomen, maar willen eerst weten of die echt werkt. Dus moeten we testen. Dat maakt het lastig, want dat kost veel tijd en geld.”</p>

<p>Provincie Gelderland wees hen op de <a href="https://www.efro-oost.eu/test-en-demonstratieprojecten-2024" data-internal-link="eyJpZCI6NzAxOCwidXVpZCI6bnVsbCwic291cmNlQ29udGVudFR5cGVVaWQiOiJhcGk6OmVmcm8tb29zdC1pbi1jb252by13aXRoLWFydGljbGUuZWZyby1vb3N0LWluLWNvbnZvLXdpdGgtYXJ0aWNsZSIsInNvdXJjZUNvbnRlbnRUeXBlSWQiOiIyIiwic291cmNlRmllbGROYW1lIjoibW9kdWxlcy4xLmJvZHlUZXh0IiwidGFyZ2V0Q29udGVudFR5cGVVaWQiOiJhcGk6OmVmcm8tb29zdC1wYWdlLmVmcm8tb29zdC1wYWdlIiwidGFyZ2V0Q29udGVudFR5cGVJZCI6IjQ0IiwidXJsIjoiaHR0cHM6Ly93d3cuZWZyby1vb3N0LmV1L3Rlc3QtZW4tZGVtb25zdHJhdGllcHJvamVjdGVuLTIwMjQiLCJ0ZXh0IjoiRUZSTy1zdWJzaWRpZSB2b29yIGRlbW9uc3RyYXRpZS0gZW4gdGVzdHByb2plY3RlbiIsInR5cGUiOiJpbnRlcm5hbCIsImNyZWF0ZWRBdCI6IjIwMjQtMDYtMTNUMDc6NTM6MjMuODA0WiIsInVwZGF0ZWRBdCI6IjIwMjQtMDYtMTNUMDc6NTM6MjMuODA0WiIsInBhc3N3b3JkIjpudWxsfQ==">EFRO-subsidie voor demonstratie- en testprojecten</a>. “Niks voor ons, dachten we. Subsidie aanvragen kost veel tijd en je hebt geen zekerheid dat de aanvraag lukt. We zijn maar een klein bedrijf. Deze subsidie is juist bedoeld voor dit soort projecten; dat overtuigde ons.” De aanvraag kostte inderdaad veel tijd. “We weten precies wat we willen, maar dat op de juiste manier in de formulieren krijgen, daar zijn we minder handig in. Gelukkig kregen we advies van de boekhouder van Horti Robotics en een fijn team om ons heen. Alleen krijg je dat niet voor elkaar.”</p>

<h2>Uitgebreid testen maakt robot veel beter&nbsp;</h2><p>De subsidie werd toegekend. “Nu kunnen we echt goed testen. Elke boom is anders. Hoe hard het hout is, hoeveel draadjes erin zitten. Toen we andere kwekers vroegen wat zij nodig hebben, ontdekten we dat elke kweker weer anders werkt. Vaak omdat ze dat al jaren zo doen. Soms is dat precies het tegenovergestelde van wat een ander doet. Daarom verzamelen we al die informatie en onderzoeken we wat de robot precies moet kunnen: wat is écht nodig, wat werkt net zo goed maar is goedkoper?</p>

<p>We testen veel soorten bomen en manieren en maken de techniek slimmer. Over een jaar hopen we precies te weten wat er kan en in welke periode dat het beste gaat.” Het geld helpt, maar er is meer. “Het geeft een heel goed gevoel dat de provincie in ons gelooft. En alle media-aandacht helpt ook.”</p>

<h2>Gelderland, ent-provincie&nbsp;</h2><p>Gelderland de ent-provincie van Europa maken. “Het zou geweldig zijn als de Europese subsidie voor dit demonstratieproject hieraan bij zou dragen.” Gijs glundert bij dat idee. “Zo’n robot is duur en kwekers zullen hem maar een week of 8 per jaar gebruiken. Laanbomen, fruitbomen enzovoort kun je het best enten in andere seizoenen. Als we het enten naar Gelderland halen en de robot 24 uur per dag laten werken, in elk seizoen voor een andere sector, is het de investering waard. Deels blijft het handwerk, maar het echte precisiewerk, het vakwerk, doet de robot. De stukjes die de robot uitsnijdt, passen heel precies in elkaar. Waanzinnig om te zien. Dat gaat een mens nooit lukken. Natuurlijk hebben we soms ook tegenvallers, maar we houden vertrouwen. Tanden erin en nooit meer loslaten.”</p>

<p>Het zorgt voor stress, slaapgebrek en kan hartproblemen veroorzaken. Gemeenten en bedrijven krijgen klachten, maar het lukt meestal niet om veroorzaker(s) op te sporen.</p><p>Reden&nbsp; is dat huidige methodes vooral decibellen meten en nauwelijks informatie verzamelen om klachten op te lossen. Door geluidsonderzoek te automatiseren, komt die informatie beschikbaar. Daarmee zorgt Noesis voor een baanbrekende innovatie.</p><p>De Noesis-technologie is ontwikkeld door Hans-Elias de Bree, Kees den Hollander en Doekle Yntema van Noesis Network (Velp). Zij hebben ruime ervaring op het gebied van geluidsonderzoek, productontwikkeling en IT. Ze liepen al langer rond met plannen voor technologieën om geluid automatisch te meten en analyseren. “Dat werd haalbaar toen hoogwaardige geluidselektronica kleiner en goedkoper werd”, zegt Den Hollander. “Zeker omdat software en kunstmatige intelligentie het mogelijk maken om meer bruikbare gegevens te verzamelen en analyseren.”</p><h2><strong>Sensoren</strong></h2><p>De kern van Noesis bestaat uit sensoren. Minicomputers die voorzien zijn van een microfoon en gps. De sensoren meten 24/7 geluid en sturen informatie naar een softwareplatform, dat testresultaten verwerkt in overzichten. Via kunstmatige intelligentie kan het systeem steeds meer geluidsbronnen herkennen.</p><h2><strong>Voorbeeld</strong></h2><p>Hans-Elias de Bree geeft een praktijkvoorbeeld: “De gemeente Nijmegen krijgt veel klachten over laagfrequent geluid; lage tonen waarvan de veroorzaker niet duidelijk is. Vermoedelijk is het de scheepvaart; daarom plaatsen we sensoren bij vaarwegen. Ook klagers krijgen sensoren in huis. Wanneer ze het storende geluid horen, drukken ze op een knop op de sensor. Deze slaat een geluidsfragment op en stuurt dat naar het softwareplatform. Het systeem leert de bron van het geluid herkennen. Aan het einde van de meetperiode maakt het softwareplatform automatisch een overzicht van de testresultaten. Zo ontstaat er onweerlegbare informatie waarmee gemeente, burgers en schippers samen naar een oplossing kunnen zoeken. Bijvoorbeeld dat bepaalde vrachtschepen alleen overdag door de Waal mogen varen."</p><h2><strong>Consortium</strong></h2><p>Het Nijmeegse onderzoek is onderdeel van het Noesis-project waaraan AppBakkers (Zwolle), Hans Hendriksen Consultancy (Rozendaal) en Connection Systems (Venhuizen) meewerken. Zij leveren kennis over kunstmatige intelligentie, drones en de beveiliging van evenementen.</p><p>Den Hollander: “Het doel is Noesis gereed te maken voor de markten van geluidsoverlast en veiligheid. Hiervoor ontwerpen we een prototype en testen dit in de praktijk. Geluidsoverlast door verkeer, windmolens en LFG testen we samen met de gemeente Nijmegen, Industriepark Kleefse Waard en ingenieursbureau DGMR. Met het ministerie van Defensie en Connection Systems testen we Noesis voor beveiliging van evenementen en opsporen van drones. Deze organisaties zijn straks de eerste kopers van ons product”</p><h2><strong>Aanvraagprocedure</strong></h2><p>De aanvraagprocedure was uitgebreid, maar nuttig, vindt De Bree: “Het stimuleert je om anders te kijken, om keuzes te maken en meer partijen te betrekken.” Subsidie-adviseur Marinus Neervoort, die de Noesis-aanvraag begeleidde: “De medewerkers van EFRO Oost waren bereikbaar om te sparren. Dit gaf focus, we besloten ons te beperken tot oplossingen voor maatschappelijke problemen op gebied van geluidsoverlast en veiligheid.”</p><h2><strong>Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling</strong></h2><p>Het <a href="https://www.europaomdehoek.nl/fondsen/efro" data-internal-link="eyJ1cmwiOiJodHRwczovL3d3dy5ldXJvcGFvbWRlaG9lay5ubC9mb25kc2VuL2Vmcm8iLCJ0ZXh0IjoiRXVyb3BlZXMgRm9uZHMgdm9vciBSZWdpb25hbGUgT250d2lra2VsaW5nIiwidHlwZSI6ImV4dGVybmFsIn0=">Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling</a> (EFRO) wil de economische verschillen tussen de Europese regio’s verkleinen. Om dit te bereiken worden projecten gefinancierd die de economie versterken. Het EFRO-programma is een innovatieprogramma dat wil bijdragen aan een slimmer en groener Europa.</p>

In gesprek met

Mungbonen voedsel voor de eiwittransitie

Nygaia substraat van de toekomst

Europese steun voor ent-robot brengt droom dichterbij

Noesis zoekt oorzaak geluidsoverlast